آشنایی با هنر سیاه دوزی

صنایع دستی همچون آیینه ای روح تلاشگر یک قوم و ملت را بازتاب می دهد و تلاش برای زندگی سبز با عشق را به منصه ظهور می رساند. 

سیستان و بلوچستان بخشی از سرزمین کهن و باستانی ایران است که مجموعه ای از یادمان های تاریخی و فرهنگی این مرز و بوم را از دورترین دوران، قریب به 150 هزار سال قبل را در خود حفظ کرده است. 

صنایع دستی منحصربه فرد خطه کویری سیستان و بلوچستان نمونه ای از آثار بر جای مانده از تمدنی کهن است که هنرمند، نقش جان و دل را بر پارچه و سفال می زند. 

 هنرهای سنتی سیستان

از دیرباز مردم سیستان و بلوچستان از طریق کشاورزی و دامداری امرار معاش می کردند اما مردان در کنار شغل اصلی خود به بافتن حصیر و سبد، تهیه ابزار و مصالح کار و حتی ساختن سفالهایی چون کلپورگان مبادرت می ورزیدند تا قدری از مایحتاج زندگیشان را تامین کنند. 

 زنان سیستانی و بلوچ از زمانهای دور تاکنون دوشادوش مردان خود، با ذوقی سرشار، بیشتر وسایل خانه را به بهترین شکل درست می کردند و با نقوش زیبا می آراستند. 

از تهیه پارچه تا دوخت و تزئین پوشاک و بافت فرش، گلیم و جاجیم با زییاترین نقوش برجای مانده از آبا و اجدادشان که سینه به سینه منتقل شده، از دیرباز بر دوش زنان این دیار بوده است. 

سیستان و بلوچستان بخشی از سرزمین کهن و باستانی ایران است

رهاورد اهتمام مردان و زنان این دیار برای تامین مایحتاج زندگی خود، هنری ممتاز و ارزنده از سرزمین کهن سیستان و بلوچستان است که پیوند تنگاتنگ این آثار با زندگی روزمره مردم، آنها را از سایر هنرهای ایرانی متمایز کرده است. 

 اگر به نقوش به کار رفته در آثار هنری مردم این دیار به دقت بنگری، پیوند عمیق لحظه ها، باورها و قصه های مردانگی و غیرتمندی گذشتگان در قرنهای متمادی در شکل گیری تمدن این منطقه را درک خواهی کرد. 

آشنایی با هنر سیاه دوزی سیستان و بلوچستان

عمده ترین هنرهای سنتی و دستی سیستان و بلوچستان، پشتی، گلیم، قالی، سیاه دوزی، سکه و آیینه دوزی، سوزن دوزی بلوچی، خامه دوزی، پریوار دوزی، حصیربافی، پرده بافی، سیاه چادر بافی، سفالگری، جواهر سازی، آویزدیواری از نوع اسفند، تولید ابزارآلات موسیقی، توتن و لنج سازی است. 

 نوع دیگر سوزندوزی در سیستان، سیاه دوزی است كه در آن از نخ سیاه ابریشم استفاده می شود و روی لباس مورد استفاده قرار می گیرد.

خامه دوزی و سیاه دوزی تنها جنبه خود مصرفی داشته و فقط بین اهالی سیستان خرید و فروش می شود. سیاه دوزی نوعی سوزن دوزی در منطقه سیستان است.

این نوع دوخت برای تزئین پیش سینه و سرآستین لباس به کار می رود و تنها از نخ سیاه رنگ که معمولا ابریشمی است استفاده می کنند. در سیاه دوزی با دوخت دندان موشی به هم چسبیده نقش هایی را به شکل مثلث بر روی لباس می دوزند و بین این دندان موشی ها گاهی از دوخت زنجیره استفاده می شود.

 سیاه دوزی در سیستان در گذشته کاربرد فراوانی داشته است و در جامعه سنتی مردان و زنان سیستانی به کار می رفته که امروزه در اندک قسمت های از سیستان ( سیستان و بلوچستان دوخته و کارایی دارد .در این هنر نقوش فراوانی به کار می رود که بسته به جامه زنان و مردان جداگانه است .این هنر تاریخچه ای کهن در تاریخ سرزمین کشورمان دارد.

مواد اولیه مورد مصرف در سوزن دوزی سیستان نخ و پارچه است .این دوخت علاوه بر جامه مردان و زنان سیستانی برای بقچه،جانماز،روطاقچه ای و غیره استفاده می شود.